ترویج سریال‌های کره‌ای بخشی از دیپلماسی عمومی این کشور است/ نوجوانان هوادار موسیقی کره‌ای از علل موج «کِی‌پاپ» گفتند
طبق اعلام روابط عمومی ساترا؛ نشست هم‌اندیشی «نوجوانان و فرهنگ کره‌ای، دلایل گرایش و پیامدها» دوشنبه اول آذر در در سالن جلسات سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) برگزار شد. این نشست با محوریت روند‌ها شامل پیشینه، سرمنشا و سرآغاز موج گرایش به فرهنگ کره در جهان و ایران، دلایل جذابیت فرهنگ شرقی به ویژه کره برای نوجوانان، آرمی‌ها و دل‌دادگی فرهنگی و خانواده و فرهنگ کره کار خود را آغاز کرد. علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا، سیدوصال خاتمی نماینده اداره تامین محتوای خارجی صدا وسیما، دکتر محمدرضا کریمی‌سارمی معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، علی‌اکبر جناب‌زاده سردبیر تهران‌تایمز و وب‌سایت پشت‌صحنه، محمدجواد بادین فکر از مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) حاضران این نشست بودند.
حاکمیت، اسپانسر موج کره‌ای
علی‌اکبر جناب‌زاده در ابتدای نشست با بیان خلاصه‌ای در خصوص رشد فرهنگ عامه کره‌ای از زاویه‌ای دیگر به موضوع پرداخت و گفت: ما برای اینکه بدانیم به چه علت نوجوانان و حتی جوانان ما درگیر محصولاتی شده‌اند که ما در هیچ زمینه‌ای از آنها نقشی نداریم باید عقبه ماجرا را بشناسیم. آنچه ما امروز از گروه‌های کره‌ای می‌بینیم خروجی جریانی است که ابتدای دهه ۹۰ میلادی به عنوان موج کره‌ای در کره جنوبی شروع شد؛ در ادامه ظرفیت فرهنگ کره تاحدودی برای کشور‌های اطراف شناخته شد. ما سال ۱۹۹۱ را می‌توانیم آغاز شناساندن فرهنگ کره‌ای به کشور‌های منطقه و سایر کشور‌ها دانست.
وی در ادامه به عجیب‌ترین شاخصه موج کره‌ای اشاره کرد و افزود: اسپانسر موج کره‌ای حاکمیت است. اگر این مقوله را به عنوان یک پرنده درنظر بگیریم یک بال آن فرهنگ و دیگری اقتصاد حاکمیت‌محور است. وزارت امورخارجه کره حامی اصلی تولید کنندگان این کشور در سایر کشورهاست. وقتی پدیده‌ای صرفا ایده نیست و طرح و برنامه بلندمدت با حمایت از حاکمیت باشد لازم است به خود حق بدهیم که نتوانیم جلوی برخی اتفاقات را بگیریم.
حساسیت به سریال‌های کره‌ای
خاتمی که از اداره کل تأمین برنامه‌های خارجی صدا و سیما در این نشست شرکت کرده بود گفت: ما بایستی به مسأله سریال‌ها و موسیقی کره‌ای به عنوان یک مجموعه کامل بنگریم؛ بنابراین فرهنگ، سینما، موسیقی کره و … را نمی‌توان از سایر جوانب سیاسی، فرهنگی، اجتماعی آن جدا کرد. دلیل موفقیت آنها هم به همین دلیل است.
وی ادامه داد: مجموعه صدا و سیما هم نسبت به سریال‌های کره‌ای با حساسیت ورود کرده است. من سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی کره را به دو حوزه مدرن و تاریخی تقسیم می‌کنم. در حوزه مدرن فرم و محتوا را به تقلید از غرب تولید می‌کنند. در حوزه تاریخی محتوای اسطوره‌ای و قهرمانی آنها قرابت‌هایی با ما دارد. شاید همین مسئله دلیلی برای استقبال مردم ما از تولیدات آنها بوده است. البته یکسری قوانین مدون درخصوص ضوابط محتوایی نیز وجود دارد. به طوری که تمام سریال‌های کره‌ای برای پخش در تلویزیون از تمام این فیلتر‌ها عبور می‌کنند.
خاتمی با ورود به بحث سریال‌های مدرن کره‌ای و پخش آنها در رسانه ملی افزود: آنچه ما در این حوزه مورد توجه داشته‌ایم اینکه سریال فاقد سبک زندگی باشد که هست؛ دوم اینکه نقد به سیستم خودشان باشد؛ بنابراین صدا وسیما به اثرات اینگونه محتوا فکر کرده است. به همین دلیل سریال‌هایی را انتخاب می‌کند که کمترین آسیب‌ها را برای جامعه داشته باشد و آداب و رسوم سنتی را ارج بگذارد.
وی در پایان گفت: بهتر است با داشتن یک برنامه بلندمدت و حمایت از تولیدکنندگان فرهنگی، دستگاه‌های متولی فرهنگ از تولید کنندگان آثار ایرانی حمایت کنند.
افزایش قدرت نرم و اقتصادی
بادین‌فکر از مرکز رشد دانشگاه امام صادق که پژوهش مفصلی در خصوص موسیقی کره‌ای انجام داده است با ارائه‌ای از پیشینه تاریخ و فرهنگ کره جنوبی گفت: چهره کره‌جنوبی در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی در آسیا یکی از منفورترین‌ها بوده است. درواقع مدیریت تصویر که ذیل دیپلماسی عمومی قرار می‌گیرد برای کره جنوبی مهم می‌شود. آنها خواستند اصطلاح چشم بادامی بودن خود را به یکی از بهترین چهره‌ها و ژست‌های دنیا تبدیل کنند. هدف کره افزایش قدرت نرم در جوامع مختلف و افزایش قدرت اقتصادی بوده است؛ اجماع این دو هدف شد فرهنگ کره‌ای.
وی با اعلام میزان پیگیری نوجوانان از موسیقی بیان کرد: گزارش موج سوم کالای فرهنگی که در سال ۹۸ منتشر شده است به ما می‌گوید حدود سه درصد از جمعیت ۱۵ تا ۲۵ سال ایرانی موسیقی خارجی گوش می‌کنند و ۷۰ درصد آنها به پاپ ایرانی تمایل دارند؛ بنابراین ما باید در ابتدا مسئله را بشناسیم. توجه داشته باشیم یکسری از آژانس‌ها برای گروه‌های موسیقی کره‌ای وجود دارند که بازاریابی می‌کنند و اسم این آژانس‌ها را «جواهرات» گذاشته‌اند. بعد از بازاریابی جذب افراد مورد نظر و آموزش آنهاست. سپس برجسته‌سازی آنها.
وی افزود: علت اصلی جذب نوجوانان به گروه‌های کی‌پاپ (Korean pop) در بین نوجوانان ما نیز نوع رقص، چهره، موزیک و پوشش آنهاست. مشاهده دختران نوجوان در خیابان که ظاهری شبیه به پسران دارند ربطی به کی‌پاپ ندارد. حتی مسائلی مربوط به بحث انحرافات جنسی نیز در این زمینه به طور واضح مطرح نشده است و تاکنون این موضوع قطعی نیست.
بادین‌فکر تاکید کرد: ما در کشور محتوا کم نداریم بلکه زیرساخت و سیاست بلندمدت کم داریم. به طوری که نمی‌دانیم تکلیف ما در حوزه فرهنگ چیست. فعالیت فیزیکی طرفداران این گروه‌ها بسیار کم است و برعکس در حوزه دیجیتال و مجازی فعالیت بسیار دارند.
میزان بالای انحرافات جنسی در بین نوجوانان طرفداران گروه‌های کره‌ای
صابری کارشناس سواد رسانه‌ای در ادامه صحبت‌های بادین‌فکر بیان کرد: طبق مشاهده میدانی که من داشته‌ام (چندین استان کشور) تعداد گرایش به انحرافات جنسی در بین نوجوانان طرفداران گروه‌های کره‌ای بالاست. کره‌ای‌ها به طور خاص در سریال‌های‌شان دقیقا درمورد موضوعات جنسی برنامه‌ریزی دارند. نوجوان یعنی الگوبرداری. صداو سیما، آموزش و پرورش و … وقتی الگوی درستی به نوجوان ندهد به سمت موارد دیگر خواهد رفت. نوجوان طرفدار گروه‌های کره‌ای بنا به دلایل مختلف خاصه کنجکاوی وارد گروه جنسی می‌شود. نوجوان بعد از ورود نقش خواننده مورد علاقه خود را می‌گیرد.
وی ادامه داد: من صد در صد نمی‌گویم کی‌پاپ باعث این معضل شده است. اما طبق مشاهداتم در سایر گروه‌ها بحثی از انحرافات جنسی مطرح نیست. مگر مواردی معدود. اما در یک موسیقی کره‌ای ولو در بخشی از آن به موارد جنسی اشاره شده است؛ بنابراین یا باید گفت این قضیه در بین هوادارن آنها وجود دارد یا اینکه مد است و طرفدارن موسیقی کره‌ای گرایش به انحرافات جنسی دارند.
صابری عنوان کرد: اقتضای سن نوجوان نیاز به عشق است. کره در تمام محصولات خود درام خوب دارد. ما در این زمینه تقریبا تولید نداریم.
توسعه هنر صنعت
کریمی‌سارمی معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در ادامه نشست بیان کرد: سال ۲۰۰۰ کره‌ای‌ها این جریان را آغاز کردند. آنها به دنبال براندازی هیچ ایدئولوژی نبودند. بله به دنبال توسعه از طریق هر آنچه که اسم آن را هنرصنعت گذاشت، بودند. اینکه مقصر کیست و آنها چه قصدی دارند مهم نیست بلکه این مهم است امروز عده‌ای جمع شده‌اند و دغدغه دارند. این مهم است! ۳۰ سال پیش گروهی کره‌ای به من گفتن اجازه دهید روی تولیدات شما نام LG را بزنیم آنها از همان زمان به فکر بودند؛ بنابراین آنها به فکر توسعه صنعت خود بودند. ما در درازمدت خوب فکر نکرده‌ایم. دولت‌های ما فکر نکرده‌اند که اگر کسی خوب کار کرده است در دوره بعدی هم از او استفاده کنند. اگر به سئول بروید در فرودگاه تعداد زیادی دانشگاه‌های آمریکایی، جوانان کره‌ای را پذیرش می‌کنند.
وی خاطر نشان کرد: خانم پوران درخشنده قصد داشت درباره گروه «بی تی اس» فیلم بسازد، اما کسی به او کمک نکرد. من از تعداد زیادی نوجوان در خصوص علت گرایش به موسیقی کره‌ای سوال کرده‌ام آنها در جواب می‌گفتند اخلاق‌گرا هستند نه دارای انحرافات جنسی. پس باید پژوهش کنیم. کره‌ای‌ها برای ما تولید نکرده‌اند. حتی شاید اسم درست مارا هم بلد نباشند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آماده است که وارد این حوزه شود.
هویت ملی و دینی
زارعی که چند سالی را در کره جنوبی زندگی کرده است در بخش دیگری از نشست گفت: تجربه زندگی در کره برای من منجر به مواجهه با موضوعات بسیاری شد. اتفاقا بحث هویت ملی در بین مهاجران دختر ایرانی به کره دچار تزلزل می‌شود. نوجوانان کره‌ای خود را ایالتی از کانادا می‌دانند، اما ما بعد مدتی زندگی آنها را مستعمره آمریکا می‌دانیم. بچه‌های آنها هویت ملی و دینی قوی‌تری از نوجوانان ما دارند.
آموزش و پرورش نهاد تغییر در جامعه
شادی از مجلس دانش‌آموزی در قسمت بعدی نشست گفت: حدود یک سال است که تحقیق میدانی را در دست انجام داریم. نکته مهم رفتار است. گروه مورد طرفداری هیچ‌گاه موضوعات جنسی را علنی نمی‌کند چراکه بتواند طرفداران خود را حفظ کند. مسائل جنسی در گروه‌های غربی بارزتر است. ما دچار یک خلا فرهنگی هستیم. تازمانی که من نوجوان آرمان‌های فرهنگی خود را نشناسم از همه طرف فرهنگ را جذب می‌کنم؛ بنابراین آموزش و پرورش نهاد تغییر در جامعه است.
افزایش محدودیت‌ها و تفکیک‌های بیشتر
چراغی به‌عنوان یکی از طرفداران گروه‌های کره‌ای بیان کرد: من مایلم تجربه خود را در این زمینه بگویم. موضوع تفاوت‌ها و تفیکیک جنسیتی از دوران نوجوانی آغاز می‌شود. از جایی به بعد با افزایش محدودیت‌ها تفکیک برجسته‌تر می‌شود. این اتفاق زمینه‌ای است برای گرایش به سمتی که یک دختر جنسیت خود را نخواهد. خاطرم هست در تمام دوران راهنمایی اغلب هم‌کلاسی‌های من دوست داشتند پسر باشند. همین مسئله می‌تواند ادامه پیدا کند. تا قبل از آنکه با موسیقی کره‌ای آشنا شوم طرفدار موسیقی غربی بودم، اما به هیچ‌وجه نمی‌توان لطافت و نوع موسیقی کره‌ای را با موسیقی غربی مقایسه کرد.
شکستن کلیشه‌ها
قنبری به‌عنوان یکی دیگر از طرفداران گروه‌های کره‌ای گفت: من شش سال است که کی‌پاپر (K.Poper) هستم. علاقه من از گروه بی تی اس شروع شد. در کره و چین قوانین محکمی برای موارد جنسی وجود دارد. آنها در قراداد‌های خود بند‌های مختلفی دارند. مثل ازدواج که در این صورت طرفداران خود را از دست می‌دهند و باید از گروه خارج شوند. من به تنهایی وارد گروه طرفداران شدم. جهان به سمت تغییر می‌رود و کلیشه‌ها شکسته می‌شوند. اما من با اینکه طرفدار گروه‌های کره‌ای هستم اصلا تمایلی ندارم که جوان‌ها یا پسران ایرانی شبیه دختران باشند.
گمگشتگی فرهنگی
گرکانی از مجلس دانش آموزی هم در ادامه بحث عنوان کرد: ما نباید صرفا نوجوانان دختر را در نظر بگیریم. بلکه این موج در بین نوجوانان پسر هم وجود دارد. طبق مواردی که من مشاهده کرده‌ام در فضای مجازی و ورود به این گروه‌های طرفدار برای شروع معضلات جنسی تاثیرگذار است. اما موارد دیگری هم دخیل هستند. نوجوان ایرانی متاسفانه آموزش درستی نمی‌بیند. کتب درسی ما استفاده‌ای در زندگی ندارند. وقتی گمگشتگی فرهنگی نوجوان به هر سمتی خواهد رفت؛ بنابراین غرب یا جنوب شرقی اسیا روز این موضوع واقف هستند و سرمایه‌گذاری می‌کنند.
سواد رسانه‌ای و آموزش در زمینه استفاده از محتوا‌های کره‌ای
علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی نیز در پایان نشست ضمن تشکر از حضور حاضران بیان کرد: ما بیشتر قصد داشتیم در جلسه نخست راجع به این مقوله طرح مسئله داشته باشیم. ما در صددیم پی ببریم ابعاد این مسئله تا چه اندازه گسترده تا چه حد به یک معضل تبدیل شده است. در همین راستا نظرات متفاوتی را در این جلسه شنیدیم.
وی افزود: ساترا در پژوهشکده مطالعات سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری رسانه، درخصوص این موضوع پژوهشی را آغاز کرده است. همان‌طور که می‌دانید این قضیه از جنبه رسانه‌ای حداقل سه بعد دارد؛ یک اینکه محتوا چه تاثیراتی می‌تواند داشته باشد؛ دومین مورد بحث پلتفرم است که پلتفرم ایرانی درقبال این محتوا چه رویکردی باید داشته باشد؛ در الگو‌ها و الگوریتم‌های نمایش آثار چگونه باید از آنها استفاده کند؛ آیا نیاز است محدودیتی در این زمینه وجود داشته باشد حداقل درحوزه محدودیت سنی؛ ابزار‌های پلتفرم برای تنظیم‌گری این محتوا چیست و.
سعد با بیان اینکه جنبه اجتماعی سریال‌ها و موسیقی کره‌ای بعد سوم مسأله است گفت: بحث تنظیم‌گری اجتماعی و رویکرد ساترا در این زمینه موضوع مهم دیگر در قبال سریال‌ها و موسیقی کره‌ای است. به عبارت دیگر چگونه از آگاه‌سازی افکار عمومی و استفاده از گروه‌های مردم‌نهاد و استفاده از سایر دستگاه‌های حاکمیتی متولی در حوزه فرهنگ بهره ببریم تا آسیب‌های این مسأله از طریق اجتماعی کاهش یابد.
وی در پایان با تاکید بر دو جنبه مهم گفت: سواد رسانه‌ای و آموزش، دو جنبه مهم در زمینه استفاده از محتوا‌های کره‌ای است. این دو جنبه مخاطب را در برابر پیام‌ها قوی می‌کند و یاری‌گر او در زمینه یافتن هویت خود است.
گفتنی است معظمه صابری پژوهشگر، فهیمه زارعی پژوهشگر، زهرا چراغی و کیمیا قنبری آرمی (طرفدار گروه‌های کره‌ای)، امیرعلی شادی و مجید سعیدی گرکانی نمایندگان مجلس دانش‌آموزی و زهرا عباسی‌فر پژوهشگر، از دیگر حاضران در این نشست بودند.
