سواد رسانه‌ای و سایبری
سواد دیجیتال چیست ؟
مهارت‌هایی که افراد را برای استفاده موثر از فضای دیجیتال آماده ساخته و به آن‌ها فرهنگ استفاده از رسانه‌ها را نشان می‌دهد سواد دیجیتال یا سواد تکنولوژی می‌گویند. این مهارت‌ها که به سه بخش تقسیم می‌شود هر کدام یک جنبه مهم فضای دیجیتال را برای استفاده بهتر از آن در بر می‌گیرد.بخش اول به چگونگی استفاده از تکنولوژی و نحوه عمکرد آن، بخش دوم به تجزیه اطلاعات خوب از بد در فضای مجازی و بخش سوم به دانش فرهنگ استفاده از فضای مجازی می‌پردازد. این مهارت‌ها کامل کننده یک‌دیگر می‌باشد و به تنهایی نه تنها سودمند نیستند بلکه باعث زیان و ضرر به دنیای دیجیتال می‌شود. البته ناگفته پیداست با پیشرفت هوش مصنوعی و همگانی شدن آن، این موارد شامل هوش مصنوعی و متاورس نیز می‌شود.
انواع سواد دیجیتال
سواد دیجیتال فقط مختص دنیای مجازی یا همان اینترنت نمی‌شود بلکه نحوه به‌کارگیری نرم‌افزارها و سخت افزارها به صورت بهینه نیز شامل می‌شود. سواد دیجیتال به سه نوع سواد فنی، سواد رسانه‌ای و سواد دیجیتال تقسیم می‌شود.سواد فنی
دانش به‌کارگیری ابزارهای دیجیتالی به بهترین شکل برای استفاده بهینه از تکنولوژی به سود خود سواد فنی گفته می‌شود. این دانش در واقع همان تعریف کلی سواد دیجیتال است اما تمام آن را در بر نمی‌گیرد و فقط بخشی از سواد تکنولوژی است.سواد فنی یادگیری نحوه استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا مانند گوشی‌های هوشمند و نرم‌افزارهای رایانه‌ای را شامل می‌شود. نبود سواد فنی کافی در یک جامعه باعث به وجود آمدن شکاف دیجیتالی در آن جامعه می‌شود.شکاف دیجیتالی به عدم تعادل در منابع و مهارت برای دسترسی موثر و مفید به فناوری‌های روز دنیا گفته می‌شود. به عبارت دیگر شکاف دیجیتال یعنی دسترسی نابرابر اعضای جامعه به فناوری اطلاعات و ارتباطات که نتیجه نبود سواد دیجیتال و به خصوص سواد فنی در آن جامعه است.طبق نظریه شکاف دیجیتالی ون دایک، نابرابری در دسترسی به فضای دیجیتال نیست، بلکه نابرابری در مهارت استفاده از فناوری و سواد دیجیتالی است. شکاف دیجیتال تاثیر زیادی در تجارت الکترونیک، اقتصاد و آموزش خواهد داشت که باعث عقب افتادگی در علوم فناوری کشورهای در حال توسعه می‌شود. با افزایش سطح آگاهی از سواد فنی می‌توانیم مانع رشد شکاف دیجیتالی در دنیا شویم.
سواد رسانه ای
سواد رسانه‌ای یا مدیریت رسانه (Media management) به تجزیه و تحلیل اطلاعات و محتواهای موجود در فضای دیجیتال و قابلیت تشخیص محتوای خوب و بد گفته می‌شود. سواد رسانه‌ای به ما کمک می‌کند در این دنیای پر هرج و مرج مجازی راه درست و بهینه را تشخیص داده و از آن بهره‌مند شویم.سواد رسانه‌ای و مدیریت رسانه‌ای با این که موضوع هر دو در زمینه رسانه است اما مفاهیم متفاوتی را پوشش می‌دهند. سواد رسانه‌ای برای همه‌ی مخاطبان لازم و ضروری است و یکی از پایه‌های سواد دیجیتال به شمار می‌رود اما مدیریت رسانه تخصصی است که مدیران رسانه‌ها و فعالان این حوزه به آن نیاز دارند. سواد اجتماعی قطعا در دنیای دیجیتال و بازاریابی شبکه‌های اجتماعی مشکلاتی وجود دارد اما نباید آن را به عنوان یکی از معایب سواد دیجیتال در نظر بگیریم؛ بلکه این مشکلات به خاطر کمبود سواد اجتماعی در فضای مجازی می‌باشد. سواد اجتماعی در واقع دانش فرهنگ استفاده از محیط‌های دیجیتال می‌باشد. امروزه توجه خیلی کمی به این نوع سواد دیجیتال باعث شده مشکلات بسیاری در فضای مجازی از قبیل انتشار عکس و یا ویدیوهای غیر اخلاقی، فحش و ناسزاگویی و انتشار متن‌های نامناسب در دنیای اینترنت شده است. با افزایش سطح سواد اجتماعی خود می‌توانید آگاهانه از دنیای دیجیتال استفاده کرده و از بایدها و نبایدهای آن آگاه شوید.
