زوایای پنهان کی‌پاپ در مصاحبه استاد حیدری با خبرگزاری فارس
وقتی روزگاری پای فیلم‌ها و سریال‌های کره‌ای به ایران باز شد، کم‌تر کسی فکر می‌کرد با گذشت دو دهه، موسیقی این کشور در میان نوجوانان و جوانان ایران طرفدارانی داشته باشد! محبوبیتی که دارای زوایای پنهان برای سبک زندگی ایرانی است.
گروه زندگی: با گسترش روزافزون فنّاوری و رسانه و تغییر ذائقه عموم مردم به‌ویژه در بحث هنر، کشور کره جنوبی با ایجاد موج کره‌ای، ذائقه موسیقی عموم مردم را به سمتی نو کشانده و همه نگاه‌ها را به‌سوی خود جلب کرده است. شیوه‌ای که برای هر چه بهتر جلوه‌دادن فرهنگ، مردمان و در نهایت ستارگان خود، به‌سوی تعریف دنیایی پر زرق‌وبرق برای بینندگان و طرفداران (کی پاپ) خلق کرده است و توانسته تصویری رویایی از ستارگان موسیقی خود و زندگی آن‌ها ارائه دهد! در این اثنا گروه‌ها و هنرمندان کی پاپ با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها توانسته‌اند طرفداران زیادی را از فرهنگ‌ها و کشـورهای مختلـف جذب کنند. به‌ظاهر فرهنگ و موسیقی کی پاپ جذاب اسـت و افراد را به کره جنوبی و فرهنگ آن علاقه‌مند می‌کند، اما به چه قیمتی؟! به‌راستی در پشت این صنعت موسیقی چه اهدافی برای تغییر سبک زندگی مخاطبان به‌خصوص مخاطبان ایرانی وجود دارد، آیا فرهنگ ایرانی، کی پاپ را پذیرا می‌شود، این سؤالات باعث شد که پای صحبت زهرا حیدری پابندی سردبیر فصلنامه مطالعات راهبردی کره جنوبی و مسئول بخش خواهران مدرسه زبان و فرهنگ کره بنشینیم تا برایمان بیشتر از این آهنگ محبوب این روزهای نوجوان و جوان ایرانی بگوید و اینکه چقدر «کی پاپ» با فرهنگ ایرانی و سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی قرابت دارد؟ شاید این هم دغدغه شما باشد، پس اینک بخش نخست این گفت‌وگو فراروی شما قرار می‌گیرد:البته این دغدغه گروهی از مخاطبان فارس من هم بوده است، به‌طوری که با ثبت پویشی با عنوان «فراگیری موج کی پاپ در فرزندانمان را دریابید» خواستار ارائه راهکاری فرهنگی در این زمینه بوده‌اند.
وقتی فرهنگ آمریکایی، فرهنگ کره جنوبی را رها نمی‌کند!
*خانم حیدری در همین ابتدا برای ما بفرمایید چرا «کی پاپ» برای طرفدارانش جذاب است؟
– باتوجه‌به اینکه فرهنگ کشور کره جنوبی بعد از جنگ جهانی دوم که تحت استعمار آمریکا از جهت سبک زندگی قرار گرفت، همچنین از جهت سبک‌رفتاری، نگرشی اعتقادی مردم کره جنوبی تحت‌تأثیر فرهنگ آمریکایی و غربی قرار گرفتند، نوع پوشششان از آن حالت شرقی بودن در آمد. مانند بسیاری از امور دیگر کلاً تحت‌تأثیر فرهنگ آمریکایی قرار گرفتند. امروز شاهد هستید که نوع پوشش مردم کره شبیه به سبک زندگی کهنشان نیست. موسیقی‌شان هم کاملاً نشان‌دهنده این تغییر سبک پوشش و سبک رویه در ظاهرشان است. ما نمی‌توانیم بگوییم که سبک پوششی که دارند سبک پوشش شرقی است یا کاملاً غربی است. منتها آن چیزی که دریافت می‌شود، این است که مخاطبین مانند نوجوان و جوانان ایرانی به سبک پوشش کره‌ای‌ها علاقه دارند، آن هم به‌خاطر استایل خاص دختران و پسران کره‌ای مانند رنگ مو و نوع آرایش آن‌ها.
داستان‌هایی که مبتنی بر فرهنگ کره جنوبی نیست
حال محتوایی که در نسل سوم کی پاپ دیده می‌شود، غالباً بر اساس یک سناریوی داستانی است که بر محور اعتقادات و باورهای دینی این گروه‌ها، التقاط و ممزوج شدن آن با مباحث فکری ـ برگرفته از اسطوره‌ها و فرهنگ ناب شرقی نیست ـ نمود دارد. به‌عنوان مثال گروه بی‌تی‌اس یا گروه اکسو که محبوب‌ترین گروه‌های کره‌ای هستند که طرفداران گروه بی‌تی‌اس را آرمی می‌گویند، این‌ها در غالب موزیک ویدئوهایشان ۲ تا محور یا داستان اصلی دارند. این داستان بر اساس لایه‌های درون‌متنی که کد گذاری‌هایی شده است، روایت می‌شود. در موزیک ویدئو بال‌ها، یک نگاه دینی و فرا دینی را می‌بینیم که یک نگرش خاصی را به مخاطب القا می‌کند. برخی موسیقی‌های دیگر توجه ویژه به بحث منیت و فردیت دارند، به این معنا که مخاطبینش را به این سمت می‌کشاند که به فکر خودت باش و خودت مهم هستی و آنچه که هستی مهم است.
اقبال به موسیقی خودت را دوست داشته باش!
اعتمادبه‌نفس، سخنان انگیزشی، القای اینکه باید خودت زندگی خودت را بسازی باعث می‌شود که نوجوان‌هایی که در زندگی‌شان خلأ روانی و مشکلات بسیار زیادی دارند، راحت‌تر بتوانند با این موسیقی ارتباط بگیرند یا مثلاً گروه اکسو یک داستان و سناریوی متفاوتی را طراحی می‌کند که جذابیت خیلی زیادی دارد و اشاره می‌کند به اینکه این‌ها هر کدام از یک سیاره آمدند؛ بنابراین موزیک ویدئوهایی که گروهی خوانده می‌شود یک سناریوی کاملاً مشخصی دارند، یا در کمپین «Love Yourself»، خودت را دوست داشته باش که گروه بی‌تی‌اس راه می‌اندازد، حتی در سازمان ملل هم می‌رود که همه این‌ها نشان از اقبال عمومی به این موسیقی دارد.در کنار آن شما بحث هواداری و هوادار خواهی آن‌ها را توجه کنید که به شکل گسترده در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند و کارهایشان را منتشر می‌کنند. آن هم بر اساس سیاست‌های صنعت سرگرمی کره جنوبی که در یوتیوب و سایر شبکه‌های اجتماعی شاهد این قضیه هستیم. در نهایت باید گفت که یکی از علل محبوبیت این گروه‌ها همین فرهنگ متفاوتشان است، فرهنگی که شاید در کشور ما خیلی به آن پرداخته نشده است، به این معنا لازم است که فرهنگ‌سازی قوی برای مقابله با آن انجام شود.
و اما قصه دراز «کی پاپ»
*بگذارید سؤال را به‌گونه‌ای دیگر طرح کنم، به این معنا که ریشه «کی پاپ» چیست و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
– بعد از جنگ جهانی دوم زمانی که سربازان آمریکایی وارد کره جنوبی شدند، بسیاری از آموزه‌های مختلف را وارد این کشور کردند، در زمینه دینی ترویج مسیحیت توسط کشیش‌های آمریکایی به شکل سازمان‌یافته‌ای در کره جنوبی صورت گرفت. اما در رابطه با موسیقی کی پاپ، واژه «کی» به معنای کرین یعنی کره و «پاپ» هم سبک موسیقیایی است که می‌بینیم بعد از ورود آمریکا به کره، این تغییر در رویه موسیقی کره جنوبی ایجاد شد.در واقع ریشه کی پاپ تقریباً ۱۹۹۰ شروع شد که یک‌خرده فرهنگی و دارای محبوبیت زیاد است، این سبک موسیقی بر اساس هدف جهانی‌سازی فرهنگ کره صورت گرفت، یعنی بخش عظیمی از سرمایه‌گذاری‌هایی هلدینگ‌های بزرگ در کره جنوبی برای پیشرفت و پیشبرد صنعت موسیقی سرریز می‌شود. مهم‌ترین هدف آن‌ها از کی پاپ گسترش فرهنگ کره‌ای است. ابزاری برای معرفی فرهنگ و زبانشان در سطح جهان که بتوانند این دامنه ارتباطی‌شان را گسترده کنند، هدف دیگری که از طریق ابزار کی پاپ دارند جلو می‌برند، ایجاد همبستگی بین طرفداران و حامیان بین‌المللی‌شان است تا یک فراگیری جهانی برای تأثیر جهانی را ایجاد کنند، این ارتقای پیام مثبتشان است.
یعنی نمی‌توانیم فقط نگاهمان تک جانبه و تک‌بعدی باشد. بلکه باید به تمام ابعاد این جریان نگاه کنیم. شما در بسیاری از موزیک ویدئوهای کره‌ای موضوعاتی را مثل امید، خودباوری، دوستی را می‌بینید.(منتها این امید به عنوان یک فست‌فود تنها نیاز لحظه‌ای مخاطب را برطرف می‌کند و زود اثرش از میان می‌رود)همچنین کی پاپ از جهت اقتصادی آورده‌های بسیاری را برای کشورش داشته است، جذب گردشگران، جذب گردشگری و مهاجرت به این کشور را در خلال فعالیت‌های کی پاپ شاهد هستیم که می‌بینیم مهاجران بسیاری از کشورهای مسلمان و غیرمسلمان، کشورهای اروپایی و کشورهای آمریکایی به کره برای تحصیل و کار می‌روند.
دهه هشتاد و فراگیری فیلمهای کره‌ای در ایران
*خانم حیدری در اینجای بحث، روی سؤالم را به این جهت می‌برم که «کی پاپ» از چه زمانی در کشور ما در میان نوجوانان و جوانان ایرانی محبوب شد؟
– شروع طرفداری و محبوبیت کی پاپ در ایران زمان مشخصی ندارد، به‌خاطر اینکه جریان کی پاپ زمانی در ایران پر رنگ شد و محبوبیت پیدا کرد که فیلم و سریال‌هایشان محبوب شد. از دهه هشتاد ما شاهد فراگیرشدن فیلمهای کره‌ای در تلویزیون شدیم که همچنان هم این ادامه دارد؛ یعنی سریال‌های تاریخی و مدرن کره‌ای که از جومونگ و جواهری در قصر شروع شد و الان هم تقریباً شاهد تکرار این سریال‌ها هستیم. بااین‌وجود شروع ورود موج کره‌ای به ایران که به «کی پاپ»، «کی درام» بر می‌گردد، از دهه هشتاد بود، استقبال هم بی‌نظیر بود، طوری که مخاطبان مختلفی را در گروه‌های سنی در بر می‌گرفت حتی کودکان کم سن‌وسال که وقتی در سن نوجوانی قرار گرفتند که این شور و اشتیاق خیلی بیشتر بروز پیدا کرد. ولی آمار دقیق و زمان مشخص ورود کی پاپ در شبکه‌های اجتماعی تقریباً مصادف می‌شود با سال‌های آغازین محبوبیت کی درام، فیلم‌ها و سریال های کره‌ای در ایران.
کی پاپ محبوبیت جهانی دارد
*پس چرا کی پاپ هم در میان نوجوانان ایرانی این قدر محبوب است؟
– ببینید محبوبیت کی پاپ، یک محبوبیت جهانی است و مختص فقط به نوجوانان و جوانان ایرانی نیست. کی پاپ در کشورهای مختلفی از جمله آمریکا، کشورهای اروپایی و کشورهای شرقی حتی ژاپن و چین هم درصد بالایی از طرفداران را دارد که شامل مسلمانان و غیرمسلمانان می‌شود؛ یعنی این‌طور نیست که فقط برای یک اقلیت خاص باشد.با توجه به سیاست‌های فرهنگی که موج کره‌ای دارد، گروه‌های مختلفی از نژادهای مختلف، از اقلیت‌ها، شامل گروه‌های مختلف فکری، جنسیتی و اعتقادی می‌شود. پس نمی‌توان گفت فقط برای یک سطح و یک گروه خاص باشد. معمولاً دلیل اینکه این موسیقی بین طرفدارانش محبوب است، حتی کسانی که شاید اصلاً طرفدار موسیقی نباشند و با توجه به اعتقادات مذهبی‌شان خیلی علاقه‌مند نباشند که بروند و موسیقی گوش کنند، جذابیت‌های بالای موسیقی کره‌ای است.
جذابیت‌هایی که ضعف اندیشه‌ای کی پاپ را می‌پوشاند
متأسفانه این برای مخاطبان با هر فکر و عقیده و با هر نگرشی ایجاد شده است. جذابیت‌هایی که حول جذابیت‌های محتوایی، ظاهری، ساختاری و فرمی است؛ به‌اضافه جذابیت‌های تصویری از جمله استفاده کردن از لوکیشن‌های جذاب، لوکیشن‌هایی که به شکل‌های متنوع و برخی آن‌ها بر اساس اسطوره‌ها و داستان‌های کهن یونان، داستان‌های کهن مصر یا بر اساس یک دیدگاه روان‌شناسی خاص طراحی می‌شوند. حال چه کنسرت‌هایی که به شکل حضوری برگزار می‌کنند، از لوکیشن، از رنگ‌بندی، طراحی که عجین شده از فکت‌های مختلف روان‌شناسی است که وقتی مخاطب می‌بیند جذب آن می‌شود. این را در نظر بگیرید که پوشش آیدل‌ها(خواننده‌ها) هم یک علت از جذابیت‌های تصویری کی پاپ است؛ یعنی پوشششان به شکل بسیار جذابی طراحی می‌شود، چه گروه‌های پسرانه‌شان، از جهت ظاهری، نوع پوشش، لباسی که می‌پوشند، نوع میکاپ و آرایشی که دارند، رنگ مویی که دارند، چه در گروه‌های دخترانه‌شان که جذابیت‌های جنسی‌شان بسیار بالا است. این در حالی است که از جذابیت‌های ظاهری کی پاپ می‌شود ساعت‌ها در موردش بحث روان‌شناسی و بحث اعتقادی انجام داد.طوری که گروه‌های نسل سومشان مثل گروه اکسو و گروه بی‌تی‌اس که طرفداران بسیاری در جهان و به‌خصوص در ایران دارد. در نظرسنجی رسمی مجله تایم در ایران که سال گذشته مطرح شد، ۳۲ هزار و ۲۱۵ نفر این گروه‌ها طرفدار در ایران دارد.
