«هالیو کره» چگونه فاتح دل‌ها شد؟
مدتی است، کره‌ای ها با موسیقی، فیلم، بازی و سریال‌هایشان مردم شرق و غرب جهان را متوجه خود کرده اند؛ چه شد که آنها توانستند به آرامی و بدون خون و خون‌ریزی فاتح دل‌ها شوند؟
«می‌خواهم کشورمان زیباترین کشور دنیا باشد. ولی منظور از زیباترین، قدرتمندترین نیست. چرا که ما درد و رنج حمله و تسخیر را چشیده‌ایم و من نمی‌خواهم ملت دیگری، این رنج و درد را تحمل کند. ثروت، به اندازه‌ای که فراوانی برایمان بیاورد کافی است. قدرت، به قدری که جلوی حمله کشورهای دیگر را بگیرد کافی است. تنها چیزی که هیچوقت کافی نیست، قدرت فرهنگ غنی کشور است. چرا که قدرتی که در فرهنگ است، هم ما را خوشحال می‌کند و هم خوشحالی را به کشورهای دیگر می‌برد.»
این سخنان را یکی از رهبران جنبش استقلال‌طلبی کره که بعدها به مقام ریاست جمهوری هم رسید در یکی از سخنرانی‌های مشهورش ایراد کرد؛ گسترش موج کره‌ای از اوایل سدهٔ ۲۱ میلادی به شدت بر فرهنگ معاصر، صنایع موسیقی، فیلم، تلویزیون و جنبه‌های رفتاری انسان‌های مختلف در دنیا تأثیر گذاشته است. ایرانی‌ها نیز این موج را پسندیدند؛ تماشای سریال‌های مانند جومونگ و یانگوم، انگل و این اواخر بازی مرکب گواه این ادعاست.
در سال‌های نه چندان دور، هالیوود یکه تازی می کرد، اما در سال‌های اخیر سریال و فیلم‌های کره‌ای تمام رکوردها را جابجا کردند. تنها همین فیلم بازی مرکب، در هفتهٔ اول انتشار، به یکی از پربیننده‌ترین مجموعه‌های نتفلیکس در ۹۰ کشور تبدیل شد و ۲۸ روز پس از انتشار با بیش از ۱۱۱ میلیون ببننده، رکورد بریجرتون را شکست و به پربیننده‌ترین مجموعهٔ این شبکه تبدیل شد. در پلتفرم‌های ایرانی نیز این سریال طرفداران زیادی پیدا کرد.
تاثیرات این حوزه فرهنگی تا بدانجا بوده که این روزها بسیاری از ایرانی‌ها نیز علاقمند فراگیری زبان کره‌ای شدند و بدشان نمی آید غذای کره‌ای بخورند و دوست دارند به این کشور سفری داشته باشند و جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی این کشور را از نزدیک ببیند.
اما اینکه چگونه کره ای ها توانستند در این حوزه چنین موفق بدرخشند جای تحلیل و بررسی دارد.
حجت‌اله مرادخانی در گفت‌گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درخصوص موج کره‌ای (هالیو) گفت: این اصطلاح تقریباً جدید، به افزایش محبوبیت فرهنگ کشور کره جنوبی در دنیا اشاره دارد. فرآیندی که از سه دهه گذشته آغاز و شکل گرفته است؛ موج کره ای در اوایل سال ۱۹۹۰ میلادی ابتدا با تولید و انتشار سریال و موسیقی پاپ کره برای کشورهای جنوب شرق آسیا، جنوب و شرق آسیا آغاز شد.
وی ادامه داد: تولید این نوع محتوا در آن منطقه با بازخوردهای بسیار خوبی همراه بود؛ این فرآیند تاثیرگذاری منطقه‌ای، به کمک توسعه اینترنت و شبکه های اجتماعی به دیگر نقاط جهان رسید و فراگیر شد. شبکه های اینترنتی مانند یوتیوب موج کره ای را به دست دورترین مخاطب روی کره زمین هم رساند و آنرا جهانی کرد.
وی با بیان این که وزارت فرهنگ و گردشگری کره در سال ۱۹۹۹ یک سی دی با محتوای موسیقی کره‌ای به زبان چینی منتشر کرد که با استقبال خیلی خوبی مواجه شد، گفت: دو کلمه «موج کره‌ای» و «هالیو» برای نخستین بار در سال ۲۰۲۱ به طور رسمی وارد لغت نامه آکسفورد شد و ثبت این کلمات در این فرهنگ لغت نشان از پذیرفتن و علاقمندی به این واژه در سراسر جهان است.
این استاد دانشگاه با اشاره به وضعیت بد اقتصادی کره جنوبی در اوایل دهه ۹۰ میلادی گفت: دولت کره جنوبی با حمایت از استارتاپ ها و شرکت‌های نوپایی که در حوزه سرگرمی، سریال و صنایع خلاق فعالیت می کردند، بسترهای لازم برای توسعه و صادرات این محصولات را فراهم کرد و هر ساله میزان این حمایت ها بیشتر از قبل شد. تا جایی که موسیقی پاپ، سریال، فیلم و دیگر محصولات برآمده از فرهنگ عامه کره جنوبی در سبد مصرف شهروندان بسیاری از کشورهای دنیا قرار گرفت و به مرور، ناخودآگاه، جمعی دنیا، جذب برند کره جنوبی شد.
وی ادامه افزود: در این شرایط بستری مهیا شد تا از یک سو قدرت نرم کره جنوبی افزایش چشمگیری پیدا کند و از سوی دیگر شرایطی جهت برپایی بازارهای مستعدی برای صادرات تمامی محصولات فرهنگی و صنعتی این کشور فراهم گردید. در این دوره شاهد هستیم که چگونه کمپانی‌هایی مانند سامسونگ و ال جی محصولات صنایع الکترونیک کره جنوبی را با موفقیت صادر می کردند و دیگر کمپانی ها مانند کیاموتورز و هیوندا نیز توانستند سبقت را در بازارهای اروپایی و آمریکایی از دیگر رقبا بربایند.
وی درباره برنامه دولت کره جنوبی در سال ۲۰۱۴ برای توسعه صنایع فرهنگی و خلاق این کشور گفت: دولت کره یک درصد از بودجه کل سالانه کشورش را به صنایع فرهنگی اختصاص داد؛ همچنین یک میلیارد دلار نیز برای تربیت و پرورش نیروی متخصص و توسعه جنبه های مختلف فرهنگ عامه در بدنه جامعه هزینه کرده است.
مرادخانی در ادامه موفقیت موج کره‌ای را مرهون توسعه شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم اشتراک گذاری ویدیویی در فضایی مانند یوتیوب دانست و گفت: صنعت سرگرمی توانست در این دوران مخاطبان گسترده ای را جذب کند. موسیقی، فیلم، بازی‌های کره‌ای که از اجزای اصلی موج کره بودند، مخاطبان زیادی را جذب کردند و محبویت خارق العاده ای را در سراسر دنیا برای کره جنوبی به وجود آورد و تاثیرات زیادی بر سبک زندگی، مد و زندگی افراد در جنوب شرق آسیا، در غرب آسیا، اروپا و آمریکا به جای گذاشت. در نتیجه چنین شرایطی سرمایه های زیادی به سوی این کشور سوق پیدا کرد. برای مثال شبکه نتفلیکس به دلیل استقبال جهانی از سریال های کره ای، طی چهار سال اخیر بیش از یک میلیارد و دویست میلیون دلار برای توسعه استودیوهای تولید فیلم و سریال در کره جنوبی هزینه کرده است.
این پژوهشگر صنایع خلاق در ادامه افزود: در دوره همه گیری کرونا، فیلم و سریال کره‌ای بیشترین استقبال را میان مخاطبان شبکه های تلویزیونی داشتند؛ و این یعنی ایجاد یک بستر مستحکم برای جذب سرمایه و توجه جهانی آن هم در برهه زمانی که کل دنیا با بحران کرونا روبرو بود. گروه موسیقی بی تی اس کره جنوبی توانسته بالاترین رکوردهای بازدید را در یوتیوب داشته باشد و بعید است براحتی گروهی موسیقی دیگری بتواند این رکوردها را جابجا کند. تنها قطعه دینامیت این گروه موسیقی پاپ بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون بازدید از سراسر جهان در شبکه یوتیوب داشته و این تاثیر غیر قابل انکاری در جذب افکار عمومی دنیا نسبت به فرهنگ و هنر کره جنوبی داشته است. هوشمندی استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه های جدید و نیز اتکا به فرهنگ بومی، موجب بدست آمدن این دستاورد بزرگ شده است.
مرادخانی همچنین افزود: کشور کره جنوبی در سال‌های قبل حتی در میان کشورهای منطقه شرق و جنوب شرقی آسیا، جایگاه برجسته ای در حوزه گردشگری نداشت، اما به واسطه این موج کره ای بسیاری از مردم دنیا، علاقمند سفر به کشور کره جنوبی شدند و در نتیجه آن صنعت گردشگری این کشور با رشد چشمگیری همراه شد. این موفقیت نیز موجب ارزآوری، معرفی فرهنگ، صنایع دستی، جاذبه‌های گردشگری و بطور کلی میراث فرهنگی ملموس و ناملوس این کشور گردید. در واقع موج کره‌ای اشاره به آگاهی جهانی و فراگیری، نسبت به جلوه های مختلف فرهنگ و هنر کره جنوبی و به طور کلی قابلیت های مختلف این کشور دارد.
این استاد دانشگاه گفت: بسیاری از تحلیل‌گران علوم سیاسی معتقدند که موج کره‌ای توانسته قدرت نرم کشور کره جنوبی را تقویت و افزایش دهد و نفوذ این کشور در سیاست خارجی و عرصه بین المللی بیشتر و بیشتر گردد.و محبوبیت فزاینده ای برای این کشور به ارمغان بیاورد.
مرادخانی با بیان این که موج کره‌ای فرصتی برای مواجهه جاذبه های فرهنگ شرق و غرب دنیا مهیا کرده، افزود: جهان غرب در طول قرن گذشته به دلیل در اختیار داشتن رسانه های بزرگ و بانفوذ افکار عمومی دنیا را در اختیار خود داشت؛ اما امروزه این موج کره‌ای فرصتی را ایجاد کرد تا جاذبه‌های فرهنگ شرق برجسته و محبوب شوند و حتی در موارد زیادی بیشتر از جاذبه های جهان غرب مورد توجه قرار بگیرند.
وی افزود: فرهنگ پاپ جهانی در دوره‌های زیادی تحت تسلط غرب بوده است اما این شرایط با موج کره‌ای تغییر کرد و از طرفی چون موج کره‌ای به شدت بدور از نژاد پرستی و تحقیر دیگر فرهنگ ها است و محتوا و ساحتی انسانی و اخلاقی دارد به راحتی از سوی دیگر ملت‌ها پذیرفته شد. بر همین اساس حتی سازمان جهانی مالکیت معنوی(WIPO) در سال ۲۰۲۱ موسیقی پاپ کره‌ای را به عنوان سنگ بنای خلاقیت در این کشور معرفی کرد.
