چه شد که کره جنوبی توانست فرهنگش را به همه جهان صادر کند؟ بازی مرکب کره‌ای‌ها برای نفوذ فرهنگی
چند هفته‌ای است که یک سریال کره‌ای توانسته خیل عظیمی از علاقه‌مندان فیلم و سریال را درگیر کند. هر جا را که نگاه کنید صحبتی از سریال «بازی مرکب» است. یکی می‌گوید قاب‌بندی‌هایش خیال‌انگیز است، یکی آن را برگرفته‌ای خوب از تلفیق چند کتاب و فیلم دیگر می‌داند. شاید همه این‌ها درست باشد اما نکته مهم‌تر نفوذ روزافرون فرهنگ کره در جهان است.
شاید تا همین چندسال پیش وقتی اسم کشور کره را می‌شنیدیم به یاد لوازم خانگی می‌افتادیم، کره برای ما یادآور صادرات یخچال، تلویزیون و حتی گوشی تلفن همراهی که از کره به کشورهای مختلف دنیا بود اما حالا با گذشت چند دهه، کره فرهنگش را هم به اقصا نقاط جهان صادر می‌کند. یک روز فیلم سینمایی می‌سازند و اسکار می‌گیرند، روز دیگر گروه موسیقی پاپ‌شان در پخش‌کننده موسیقی جوانان پخش می‌شود و روز دیگر با سریالی می‌سازد که رکوردهای تاریخی را جابه‌جا می‌کند. با سرمایه‌گذاری و توجه دولت، موج هالیو روز به روز گسترده‌تر شد و از ابتدای قرن 21، کره به عنوان یکی از موفق‌ترین کشورهای صادرکننده فرهنگ و توریسم در دنیا معرفی شد. برای بیش از صد سال آمریکا تنها کشورِ مدعیِ صادرات فرهنگی بود، اما کره و انگلیس این انحصار را از آمریکا گرفتند. دولت که شاهد پیشرفت کشور بود، در برنامه‌ریزی سالانه، بودجه‌ای را به این کار اختصاص داد. در سال 2014، این مبلغ، یک درصد درآمد خالص کشور بود که حدود یک میلیارد دلار می‌شد. البته نباید نقش شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های اشتراک ویدئو مانند یوتیوب را نادیده گرفت. کره، بخش بزرگی از ترویج و گسترش فرهنگش را مدیون این شبکه‌‌ها است.
بلافاصله بعد از پخش فیلم‌ها و سریال‌ها، روند ترجمه آنها آغاز شده و در اندک زمانی، به زبان‌های مختلف ترجمه و در دسترس عموم قرار می‌گیرند. موضوعات جالب و متنوع باعث شده بسیاری از آنها در کشورهای دیگر بازسازی شوند. مثلا در سال 2013 سریالی با عنوان «پزشکان خوب» در کره ساخته شد که داستان یک جراح نابغه اوتیستیک بود. در سال 2017، نسخه آمریکایی این سریال، دقیقا با همین عنوان، ساخته شد. در سال 2019 هم، نسخه مشابهی در ترکیه با عنوان پزشک معجزه‌گر ساخته شد.
موج کره‌ای شامل فعالیت‌های مختلفی است، اما مشهورترین آنها کی‌پاپ (Kpop) یا همان صنعت موسیقی کره و کی‌دراما یا همان صنعت سریال‌سازی کره است.
کی پاپ چیست؟
کی‌پاپ یعنی موسیقی پاپ در کشور کره که شامل سبک‌هایی مانند پاپ، دنس پاپ، تکنو، راک، هیپ‌هاپ و R&B می‌شود. در گذشته به کی‌پاپ، گایو می‌گفتند، اما با افزایش شهرت آن در دهه 2000، استفاده از کی‌پاپ مرسوم‌تر شد. در قلب صنعت کی‌پاپ، گروه‌های موسیقی قراردارند. این گروه‌ها عمدتا از دختران و پسرانی تشکیل می‌شوند که کار خود را از سن کم شروع می‌کنند. رقص‌های هماهنگ و طراحی شده و موسیقی ریتمیکی که در ذهن شنونده باقی می‌ماند از ویژگی‌های اصلی گروه‌های کی‌پاپ است.
در دهه 2000 که این صنعت نام خود را در آسیای شرقی و آسیای جنوبی بر سر زبان‌ها انداخته بود گروه‌هایی مانندTVXQ ،Big Bang و2NE1 در صدر لیست‌های موسیقی کشورهایی مثل چین، ژاپن و تایوان قرار می‌گرفتند. این محبوبیت در کشورهای اطراف همین طور ادامه داشت تا اینکه در سال 2012، آهنگ Gangnam Style دنیا را تسخیر کرد.
بعد از موفقیت آهنگ گانگنام استایل، توجهات بیش از پیش به کره جنوبی جلب شد. البته در ابتدا ستارگان هالیو موفقیت چندانی در کشورهای غربی مثل اروپا و آمریکا نداشتند، اما رفته رفته در این بازارها هم نفوذ کردند. امروز، بی تی اس مشهورترین گروه کره‌ای در بازار موسیقی جهانی است. این گروه، هفت عضو دارد و از سال 2013 فعالیت خود را آغاز کرده است. آنها در سال 2017 موفق شدند وارد بازار موسیقی آمریکا شوند و تا کنون چندین رکورد فروش را شکسته‌اند.
این گروه، تنها گروه کره‌ای است که موفق شده به لیست 200 آهنگ برتر و 100 آهنگ برتر بیلبورد راه پیدا کند. علاوه بر آن، تنها گروهی است که توانسته از سازمانی آمریکایی جایزه موسیقی دریافت کند. بی تی اس بیشتر از 20 میلیون نسخه از آلبومش را به فروش رسانده، تصویرشان روی جلد مطرح‌ترین نشریه‌های دنیا مانند تایمز چاپ شده و سه سال مداوم در لیست تاثیرگذارترین افراد سال قرار گرفته‌اند. بی تی اس از سرتاسر جهان طرفدارانی دارد که خود را ارتش بی تی اس می‌نامند.
میزان نفوذ هالیو
گسترش فرهنگ کره‌ای به اندازه‌ای است که برخی از کلمات کره‌ای راه خود را به «لغت‌نامه انگلیسی آکسفورد» باز کرده‌اند. کره‌ای‌ها از کلمه «hallyu» برای توصیف این پدیده، یعنی محبوبیت صنعت سرگرمی کره جنوبی در آسیا و بخش اعظمی از جهان استفاده می‌کنند. حالا این کلمه و تعدادی دیگر از کلمات کره‌ای به «لغت‌نامه انگلیسی آکسفورد» راه یافته‌اند. «هانبوک» (hanbok)، ««بولگوگی» (bulgogi) و «کیمچی» (kimchi) از دیگر کلمات کره‌ای محسوب می‌شوند که در نسخه جدید لغت‌نامه آکسفورد به چاپ رسیده‌اند.
«لغت‌نامه انگلیسی آکسفورد» در بیانیه‌ای اعلام کرد: «همگی ما بر فراز موج کره‌ای سوار هستیم که آن را نه تنها در فیلم، موسیقی و مد بلکه با توجه به اضافه شدن کلماتی با ریشه کره‌ای به نسخه جدید «لغت‌نامه انگلیسی آکسفورد» در زبان‌مان هم مشاهده می‌کنیم.»
بیشتر این کلمات غذا هستند؛ برای مثال، ««بولگوگی» (bulgogi) به غذایی که از تکه‌های نازک گوشت گاو تهیه شده گفته می‌شود،«dongchimi» نوعی کیمچی است که با استفاده از تربچه و کاهوی چینی آماده می‌شود، و «banchan» به نوعی از غذاهای کره‌ای گفته می‌شود که در کنار برنج سرو می‌شوند.
به گفته «لغت‌نامه انگلیسی آکسفورد»، اضافه شدن این کلمات به لغت‌نامه انگلیسی نشان می‌دهد ایجاد کلمات جدید دیگر محدود به بریتانیا و ایالات متحده نیست.
اما نفوذ فرهنگ کره به ایران از کی آغاز شد؟ اولین سریال کره‌ای که توانست از صدا و سیمای کشور پخش شود، سریال «پزشکان» در سال 1382 پخش شود. اما موج استقبال از سریال‌های کره‌ای با پخش سریال «جواهری در قصر» آغاز شد؛ سریالی جذاب درباره یک زن آشپز که در نهایت توانست پزشک دربار شود. بعد از آن تقریبا سریال‌های کره‌ای پای ثابت سریال‌های تلویزیون ایران شد. هنوز هم با وجود پخش چندین سریال «جومونگ» افراد زیادی به تماشای مجدد آن می‌نشینند. اما نفوذ فرهنگ کره تنها به سریال‌ها منتهی نشد. حالا چند سالی است که نوجوانان ایران هم مانند نوجوانان سر تاسر دنیا آهنگ‌های بی تی اس را می‌شنوند و طرفدارشان هستند.
حالا اما سریالی تازه بار دیگر نفوذ فرهنگ کره را در جهان پررنگ کرده است. نتفلیکس یکی از تولیدکننده‌های خاص بازار سینما و تلویزیون است که هر از گاهی با یک عنوان جدید به خوبی در نقش یک شگفت‌انگیز دوست‌داشتنی ظاهر می‌شود. سریال «بازی مرکب» که سریالی کره‌ای است هم به عنوان یکی از جدیدترین ساخته‌های نتفلیکس موفق شده تا این روزها به یک سریال محبوب و دوست‌داشتنی تبدیل شود. این سریال کره‌ای که فصل نخست آن تنها ۹ قسمت دارد در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ منتشر شد اما به مرور زمان به عنوانی محبوب تبدیل شد و حالا در آستانه تبدیل‌شدن به محبوب‌ترین و تاثیرگذارترین سریال نتقلیکس قرار دارد.
رقابت برای بقا در بسیاری از عناوین سینمایی و تلویزیونی سال‌های اخیر به تصویر کشیده شده است. این موضوع جذاب به ویژه در میان عناوین شرق آسیا هم بارها و بارها به تصویر کشیده شده و به همین دلیل می‌توان داستان سریال «بازی مرکب» را اندکی تکراری دانست. با این حال آن‌چه این سریال را به شدت محبوب کرده، خلاقیتی است که در دل داستان آن قرار دارد. به همین دلیل امروز بسیاری از مردم از تماشای سریال «بازی مرکب» لذت می‌برند و آن را یکی از جذاب‌ترین عناوین سال می‌دانند.
داستان سریال «بازی مرکب» درباره گروهی از افراد ورشکسته و بدهکار است که تصمیم می‌گیرند تا قمار بزرگی انجام دهند. این افراد که دقیقا ۴۵۶ نفر هستند، باید در یک بازی مرگ‌بار شرکت کنند. آنها درگیر مجموعه‌ای از بازی‌های هیجان‌انگیز اما کودکانه می‌شوند. هر شخصی که در جریان این بازی‌های کودکانه شکست بخورد، جانش را از دست می‌دهد. اما شخصی که در نهایت زنده بماند با جایزه ارزشمند ۳۸ میلیون دلاری را به خانه می‌برد. بنابراین افرادی که اساسا چیزی برای از دست‌دادن ندارند، زندگی خود را قمار می‌کنند تا برنده این رقم هنگفت شوند که نه‌تنها بدهکاری‌های آنها را پوشش می‌دهد بلکه زندگی‌شان را هم برای همیشه دگرگون می‌کند.
اگرچه داستان سریال «بازی مرکب» اندکی تکراری به نظر می‌رسد اما واقعیت آن است که خلاقیت جذاب فیلم‌نامه سریال باعث شده تا با یکی از متفاوت‌ترین سریال‌های چند سال اخیر مواجه شویم. این سریال هیجان‌انگیز، دوست‌داشتنی و خیره‌کننده تماشاگرش را در میان حجم عظیمی از خون و خشونت غوطه‌ور می‌کند و به لطف داستانی که عملا غیرقابل پیش‌بینی به نظر می‌رسد به یکی از بهترین عناوین سال تبدیل می‌شود.
محبوبیت تاریخی این سریال باعث شد که یکی از سرویس‌های ارائه اینترنت در کره جنوبی از نتفلیکس به دلیل ترافیک بیش از حدی که تماشای این سریال ایجاد کرده بود، شکایت کند. همچنین ۳۰ نقدی که از این سریال منتشر شده، میانگین نمره ۹۳ را برای سریال «بازی مرکب» به همراه داشته که به خوبی ارزش بالای این سریال در جمع منتقدان را نشان می‌دهد. تماشاگران هم نمره ۸.۳ را برای این سریال در وبسایت IMDB ثبت کرده‌اند که به خوبی از محبوبیت این سریال جذاب حکایت می‌کند.
نکته‌ای که پس از بررسی همه جوانب روند نفوذ فرهنگ کره از آغاز تا امروز پررنگ است، سهم و نقش دولت این کشور در برنامه‌ریزی برای صادرات فرهنگ این کشور در چند دهه است. روندی که به نظر می‌رسد باید مورد مطالعه کارشناسان و جامعه‌شناسان فرهنگی قرار بگیرد تا شاید از میانه آن درسی برای گسترش فرهنگ ایرانی نیز بیابیم.
