انیمه؛ از التقاط دینی تا همجنسگرایی/ نگاهی به انیمه ژاپنی «یورنیم»
به گزارش روابط عمومی موسسه بین‌المللی هاتف شرق؛
نشست « بررسی و تحلیل انیمه‌های ژاپنی » شامگاه ۲۵ اسفندماه با شرکت بیش از ۲۰۰ نفر از فعالان فرهنگی به طور مجازی در بستر اسکای روم برگزار شد.
در این نشست خانم حیدری، مسئول پژوهش موسسه بین‌المللی هاتف شرق و مسئول بخش خواهران مدرسه زبان و فرهنگ کره اظهار کرد: انیمه از صنایع فرهنگی است که در کشورهای آمریکایی، اروپایی، آفریقایی مخاطب فراوانی دارد، در ایران نیز چند سالی است که طرفداران زیادی پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه انیمه در واقع از کوتاه شده واژه انگلیسی انیمیشن گرفته شده است که تمامی آثار پویانمایی را بدون در نظر گرفتن سبک یا منشأ آن توصیف می کند خاستگاه انیمه ژاپن بوده است و معمولاً بر مبنای مانگا لایت ناول یا بازی های ویدئویی ساخته می‌شود.
سردبیر فصلنامه راهبردی کره جنوبی افزود: در اوایل قرن بیستم انیمه ها کوتاه و بدون صدا به وجود آمدند و در دهه ۱۹۳۰ به شکل پیشرفته تر و با استفاده از ترکیب صدا و تصویر چون پرنسس شیر و دریاچه آبی ساخته شدند و این روند تکاملی ادامه یافت تا در دهه ۲۰۰۰ انیمه ها با سبک های مختلف فانتزی، عاشقانه، علمی – تخیلی چون دینکتیو کانان و الديت نوت ساخته و بسیار محبوبیت یافتند.
حیدری با اشاره به اینکه مخاطبان انیمه های ژاپنی را گروه های مختلف دانش آموزی و دانشجویی، مربیان و کارشناسان تشکیل می دهند، اظهار کرد: نوجوانان در رده های سنی مختلف با توجه به روحیه اعتقادی و اجتماعی علاقه مند به تماشای انیمه در ژانرهای مختلف هستند البته برخی متاسفانه به شکل افراط گرایانه به تماشای انیمه های ژاپنی می پردازند.
وی با اشاره به رده بندی انیمه ها از نظر گروه های سنی و جنسی در پنج طبقه «کودومو»، «شونن»، «شوجو»، «جوسه» و «سینن» عنوان کرد: انیمه های «کودومو» معمولا برای کودکان زیر ۱۰ سال است که بیشترین تاکیدش روی خانواده و دوستان، مطالب آموزشی و انتخاب مسیر درست در زندگی می باشد، از معروف ترین انیمه های کودومو می توان به سلام کیتی، پوکمون اشاره کرد.
حیدری با بیان اینکه انیمه های «شونن» به صورت خاص برای پسران ۱۱ تا ۱۸ سال تولید می شود ولی علاقمندان زیادی دارد، ادامه داد: انیمه های شونن با اقتباس از مانگا اغلب با آمیزه ای از اکشن و ماجراجویی همراه است که داستانش بیشتر معطوف به قابلیت های فردی شخصیت اصلی و درگیری های شخصی اوست و مضامین آن شامل فداکاری برای خانواده، دوستان و نمایشی ارزش های اخلاقی است.
مسئول بخش خواهران مدرسه زبان و فرهنگ کره افزود: آثار شونن ژانرهای متفاوت ورزشی، هنرهای رزمی، ربات ها، علمی- تخیلی، وحشت و اسطوره ای دارد که یکی از محبوب ترین آنها رقابت شخصیت ها در یک رشته ورزشی است مثل انیمه فوتبالیست ها.
حیدری ادامه داد: انیمه های «شوجو» ویژه دختران ۱۲ تا ۱۸ سال متمرکز روی روابط احساسی و رمانتیک است و بر خلاف انیمه های شونن حادثه کمتر درون آنها به چشم می خورد، قهرمان آثار شوجو همیشه یک زن با یک دختر که داستان به روابط عاشقانه و رشد فردی او تکیه دارد؛ از معروف ترین انیمه های شوجو می توان به شوالیه های جادویی، کابوی بیباب و گل دیواری اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه جوسه و سینن امروزه یک ژانر فرعی هم محسوب می‌شود، عنوان کرد: مخاطب ویژۀ جوسه زنان ۱۸ تا۴۰سال با نگاه بالغانه‌تر به عشق و زندگی و مخاطب ویژۀ سینن مردان ۱۸ تا ۴۰سال است که اغلب روایت‌هایی پیچیده، محتواهای خشونت‌آمیز و جنسی دارند.
مسئول پژوهش موسسه بین‌المللی هاتف شرق بیان کرد: انیمه در ژانرها مختلف اکشن با تمرکز روی مبارزات خونین، ماجراجویی؛ نمایش جهان‌های موازی و رونمایی محیط‌های جدید، طنز، درام، ماوراءالطبیعی، رازآلود، وحشت، علمی – تخیلی، مکانیکی و برشی از زندگی ساخته می شوند که هریک مخاطب خود را دارد.
حیدری در بخش دیگر سخنانش به جذابیت فرمی و ظاهری که عاملی موثر در جلب توجه مخاطب به شمار می رود، اشاره و عنوان کرد: جذابیت جنسی، طراحی لباس، رنگ مو، رنگ پوست، طراحی ظریف و دقیق مناظر طبیعی، ترکیب رنگ و نورپردازی مواردی هستند که انیمه ها را جذاب ساخته اند.
وی با بیان اینکه طراحی اغراق گونه اندام ها به منظور بیان دقیق تر احساسات کاراکترها است، افزود: نمادگرایی از دیگر نکات جالب توجه ظاهری است به طور مثال نمونه رنگهای مختلف موها به صورت تصادفی انتخاب نشده بلكه اغلب بیانگر بخش قابل توجهی از شخصیت پردازی است. (موی سیاه نشان دهنده خصوصیاتی مثل قدرت شرارت و اغواگری، سفید نماد سادگی، فروتنی و بی گناهی، آبی نماد بردباری، صلح، صداقت، آرامش و قرمز نماد شور، انرژی، پرخاشگری و نارنجی نماد اشتیاق انرژی و توجه برانگیز بودن است.)
تربیت نسل با سنن کهن
سردبیر فصلنامه راهبردی کره جنوبی عنوان کرد: با توجه به خسارت دیدن کشورهای متحدین و متفقین در جنگ جهانی دوم ساخت پویانمایی به دو بخش تقسیم می شود،: در کشورهای متحدین چون ایالات متحده آمریکا و بریتانیا از انیمه به عنوان ابزاری برای افزایش انگیزه و حمایت مردم از جنگ استفاده می شد.
وی با اشاره به ساخت انیمه در کشورهای متفقین با هدف ترویج ایدئولوژی های نازی و ژاپنی، بیان کرد: امپراتوری با نگاه سنتی (شینتوئیسم) نمی توانست فشار سنگین ناشی از جنگ را بپذیرد، از این رو انیمه هایی را ساختند که با به تصویر کشیدن وفاداری و سلحشوری با هدف ترویج سبک قدیمی و باستانی خود، نسلی را تربیت کنند که به آداب و سنن کهن بازگردند و رجال سیاسی را به عنوان خدا قبول داشته باشند.
مسئول بخش خواهران مدرسه زبان و فرهنگ کره عنوان کرد: تولید انیمه در ژاپن در آغاز تقلیدی از آمریکا بود هم در محتوا و هم در گرافیک، اما پس از استقبال از آن شروع انیمه هایی متفاوت در طراحی، شخصیت ها، سناریو حتی موسیقی و صداگذاری و مختص کشور خود ساخت.
حیدری در ادامه سخنان خود جذابیت و تنوع داستان، عمق و پیچیدگی، ارتباط عمیق با شخصیت ها، طراحی هنری خاص، موسیقی و صداگذاری، انتقال فرهنگ و هویت ژاپنی را دلایل محبوبیت انیمه برشمرد.
انیمه هایی که روایتگر چندخدایی هستند
وی با اشاره به رسوخ تفکرات شینتو در انیمه ها، بیان کرد: تفکرات شینتویی در انیمه به عنوان یکی از عناصر فرهنگی و مذهبی ژاپن در داستانها و کاراکترهای انیمه می تواند از آثار مخرب آن برای مخاطب غیرژاپنی باشد.
سردبیر فصلنامه راهبردی کره جنوبی عنوان کرد: شینتو یکی از قدیمی ترین ادیان ژاپن و به عنوان دین بومی ژاپن شناخته می شود؛ واژه «شینتو» به معنای «راه خدایان» یا «راه ارواح» است. این دین بر اساس اعتقاد به وجود خدایان کامی و ارواح طبیعت استوار است و ارتباط نزدیکی با طبیعت و جهان طبیعی دارد.
حیدری تصریح کرد: شینتو پیامبر یا کتاب آسمانی خاصی ندارد اما طرفداران مکتب شینتوئیسم هنوز در ژاپن به طور گسترده فعال هستند و به اشکال متعدد و التقاطی تبلیغ می کنند.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به پلورالیسم خدایی و ارتباط با طبیعت به عنوان مهمترین اعتقادات شینتو، عنوان کرد: شینتو باور دارد که جهان پر از خدایان کامی است. این خدایان در اشکال مختلفی مانند خدایان طبیعت خانواده های خدایی و ارواح اجدادی وجود دارند هر خدایان و ارواح می توانند تأثیری بر زندگی و ماجراجویی انسانها داشته باشند.
مسئول پژوهش موسسه بین‌المللی هاتف شرق تصریح کرد: براساس مکتب شینتوئیسم طبیعت پر از خدایان و ارواح است و انسانها نیز بخشی از آن هستند، سنت های قدیمی ژاپن در شینتو مقدس بوده و مراسمات قدیمی بخشی از عبادت و ارتباط با خدایان و ارواح به شمار می رود.
وی با اشاره به آثار تدریجی انیمه، خاطرنشان کرد: ترویج باور و اعتقادات شینتویی و بودائی یکی از آثار انیمه های ژاپنی برای مخاطب ادیان دیگر است زیرا چندخدایی به مرور در ذهن مخاطبان رخنه کرده و عادی می شود.
مسئول بخش خواهران مدرسه زبان و فرهنگ کره متذکر شد: از آنجا که این محصولات تنها برای خود کشور ژاپن تولید نمی شود و با فروش آنها به کشورهای مختلف درآمدهای هنگفتی کسب می کنند بنابراین یکی از نقدهای وارده به انیمه های ژاپنی همین موضوع است.
نقدی بر انیمه «یورنیم»
حیدری در ادامه با ارائه بخش هایی از انیمه «یورنیم» که از آثار مطرح در دنیا بوده است، اظهار کرد: نمادهای متعدد شینتوئی در این انیمه به چشم می خورد به طور مثال در دروازه تور‌ئی از اعتقادات مهم شینتوئی است که آن را مکانی بین زمین و آسمان (عالمی مثل برزخ) می دانند و شخصیت داستان در آن می ایستد و دعا می کند و دعایش مستجاب می شود.
وی افزود: در بخش دیگری از انیمه یورنیم با این دیالوگ پسر خطاب به دختر که نکنه به آن خانم علاقه مند شدی، همجنسگرایی دیده می شود البته نه در اعتقادات شینتو و نه در هیچ یک از ادیان دیگری همجنسگرایی نداریم بلکی ناشی از انحرافات فرهنگی است.
سردبیر فصلنامه راهبردی کره جنوبی تبیین کرد: به طور گسترده، واضح و آشکار نگاه وحدت وجودی شینتو را به تصویر می کشد البته تفکر وحدت وجودی در شینتو نداریم اما نظریه های سفر در زمان، جدا شدن روح از جسم و انتقال آن از جسمی به جسم دیگر، که به شکل افراطی و انحرافی در انیمه ها به چشم می خورد.
حیدری با اشاره به سکانسی که مادربزرگ و نوه ها به کوهستان می روند، مطرح کرد: دیالوگ مادر بزرگ؛ هر چیزی که می خوریم نشانی از وجودی خداوند است و در ظاهر با وحدت وجودی مد نظر ما که هر آنچه که در عالم وجود دارد مظهری از خدای یگانه است، تناقضی ندارد، اما انحرافی که وجود دارد که مدنظر آنها کدام خدا یا خدایان است.
مسئول بخش خواهران مدرسه زبان و فرهنگ کره با بیان اینکه انیمه یورنیم از آثار مطرحی است که منتقدان اندکی با نگاه دینی دارد، خاطرنشان کرد: تکرار تماشای چنین انیمه هایی به مرور باعث تغییر باور و ایجاد نگرش جدید در فرزندان ما می شود.
حیدری در پاسخ سوال مخاطب مبنی بر ارائه راهکار و معرفی انیمه های خوب و سالم گفت: به طور کلی معرفی انیمه به فرزندان اشتباه است زیرا فرزندانی که انیمه بین هستند نیازی به معرفی ندارند چون معمولا خود اکثر آثار در ژانرهای مختلف را تماشا کرده اند و فرزندانی که هم تاکنون انیمه ندیده اند با توجه به محدودیت آثار سالم و مفید روحیه کنجکاوی آنها برانگیخته شده و سراغ آثار دیگر دیگر می روند بنابراین راهکار کلی این است که خانواده ها فرزندان را از فضای انیمه دور کرده و با دیگر علاقه مندی های فرزندان چون ورزش یا کلاس های هنری وقت آنها پر کنند.
سردبیر فصلنامه راهبردی کره جنوبی تصریح کرد: انیمه پهلوانان از آثار خوب ایرانی است که اخلاق مداری و جوانمردی را بر بازوی پهلوانی ارحج می داند، اگر بتوان آثاری چون شبیه آن پیدا کنید، جایگزین مناسبی برای انیمه های مخرب است.
